Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych i Elektrociepłownia w Bytomiu Szombierkach oferują turystom atrakcję w postaci zwiedzania zakamarków Elektrociepłowni połączoną z krótką podróżą kolejką wąskotorową.
Wycieczki te odbywają się od końca lutego do końca czerwca w każdą ostatnią niedzielę miesiąca (z wyjątkiem kwietnia w 2011) r. Kolejka zabiera wszystkich chętnych z peronu Dworca PKP w Bytomiu od ulicy Zabrzańskiej o godz. 10.30. Mimo, że podróż trwa krótko dostarcza nam wielu emocji. Każdy turysta przy wsiadaniu do wagonika otrzymuje mały, kartonowy bilet, który trzeba zachować do kontroli. Konduktor ze śmiechem sprawdza je, dziurkuje i w ten sposób mamy pierwszą pamiątkę z wyjazdu. Pociąg zatrzymuje się niedaleko Elektrociepłowni i stąd pieszo przechodzimy do głównego wejścia do obiektu, gdzie czekają już na nas przewodnicy. Budowę Elektrociepłowni rozpoczęto po I wojnie światowej według modernistycznego projektu architektów Emila i Georga Zillmanów. Inwestorem i właścicielem była niemiecka spółka Schaffgotsh Bergwerksgesellschaft GmbH, która należała do Joanny Gryzik i jej męża hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha. Joanna zwana " śląskim kopciuszkiem" była spadkobierczynią majątku po Karolu Goduli Otwarcie zakładu nastąpiło 29 listopada 1920 r. Maszynami, które rozpoczęły pracę, były cztery kotły typu "Babcock" i turbozespół "WUMAG" o mocy 12,8 MW, w kolejnych latach uruchomiono następnych 19 kotłów typu "Steinmiller", "Babcock-Wilcox" i "Babcock", a także cztery turbozespoły "WUMAG" i GMA "WUMAG". W 1925 r. wieża wzbogaciła się o czterostronny zegar marki Siemens und Halske, sprzężony z 54 zegarami działającymi w zakładzie. W 1937 roku powstał najwyższy z trzech kominów elektrowni mierzący 120 metrów. W latach II wojny światowej Elektrownia uznawana była za jeden z największych tego typu zakładów w Europie. Osiągała moc 100 MW i zatrudniała ponad 900 osób. W 1944 r. do miasta i do zakładu wkroczyła Armia Czerwona. Część urządzeń elektrowni została wtedy zdemontowana i wywieziona do Rosji. Władze polskie odzyskały zakład w dniu 15 maja 1945 roku. Znajdowały się wtedy w nim cztery turbozespoły i 20 kotłów, co pozwalało na osiągnięcie mocy 70 MW. W latach 1947-1948 zamontowano 3 kotły typu La Mont oraz dwa turbozespoły typu Skoda-35 MW i I Brneńska. To sprawiło, że w 1955 roku osiągnięto moc 108 MW i elektrownia stała się jedną z największych w Polsce. W latach 70-tych XX w. "Szombierki" przekształcono z elektrowni kondensacyjnej w elektrociepłownię. W połowie lat 90-tych XX w. przeprowadzona została modernizacja elektrociepłowni Bytomiu Miechowicach i na niej oparto podstawową produkcję spółki ZEC Bytom S.A. Szombierki stały się wtedy jedynie źródłem rezerwowo-szczytowym systemu ciepłowniczego miasta. W chwili obecnej produkcja zakładu systematycznie ulega zmniejszeniu. Olbrzymi kompleks budynków elektrociepłowni stał się w ubiegłych latach miejscem, w którym odbywają się różne wydarzenia kulturalne. Są plany by utworzyć tutaj centrum kulturalne i niewielki hotel. Spacerując po zakamarkach zakładu trudno nie oprzeć się wrażeniu niesamowitej przestrzeni ogromnych, wysokich hal zakładowych. Wydaje się, że z mnóstwa pustych korytarzy i przejść wieje pustką i pewną nutą tajemnicy. Wycieczka kończy się po godz. 13, tak jak się zaczęła: kolejka odwozi nas na peron dworca w to samo miejsce.
Przydatne informacje:
Koszt całej wycieczki wynosi 15 zł.
Ponieważ ilość miejsc jest ograniczona, wskazane jest dokonanie wcześniejszej rezerwacji wycieczki.
Źródło: www.ecszombierki.pl
