Początki zamku w Lublinie związane są z powstaniem w XII w. kasztelanii lubelskiej. Za czasów Kazimierza Sprawiedliwego został wzniesiony na wzgórzu gród umocniony drewniano-ziemnym wałem.

W I połowie XIII w. w obrębie górnej części zamku wybudowano murowaną wieżę obronno-rezydencjonalną (donżon, stołp). Jest to cenny zabytek sztuki romańskiej zachowany do dzisiaj. Wieża utwierdziła lokalizację średniowiecznego założenia i dała początek murowanej zabudowie zamku. W XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego wzniesiono murowany zamek otoczony murem obronnym. Wówczas też, najprawdopodobniej powstał gotycki kościół zamkowy pod wezwaniem Trójcy Świętej, który pełnił funkcję kaplicy królewskiej. Z fundacji Władysława Jagiełły gotyckie wnętrza kaplicy pokryto malowidłami bizantyńsko-ruskimi. Prace ukończono w 1418 r. Dzięki malowidłom zachowanym do czasów współczesnych, kaplica Trójcy Św. stanowi wybitny zabytek w skali międzynarodowej. Zamek leżący na królewskim szlaku z Krakowa do Wilna cieszył się zainteresowaniem i opieką Jagiellonów Tu, pod kuratelą Jana Długosza wychowywali się synowie Kazimierza Jagiellończyka. Około 1520 r. Zygmunt Stary zapoczątkował przebudowę zamku na okazałą rezydencję królewską zatrudniając m.in. włoskich mistrzów sprowadzonych z Krakowa.  W 1569 r. w murach zamku obradował sejm, na którym podpisano akt Unii polsko-litewskiej - Unię LUbelską. W XVII w. w wyniku wojen, zamek uległ zniszczeniu. Ocalały jedynie najstarsze budowle - kaplica i donżon. W latach 1824-1826 z inicjatywy S. Staszica i wg projektu S. Stompfa wzniesiono na wzgórzu nową budowlę w stylu neogotyku angielskiego przeznaczoną na więzienie kryminalne Królestwa Kongresowego. Funkcję więzienia zamek pełnił przez 128 lat. W latach 1831 - 1915 było tu więzienie carskie głównie dla uczestników walk o niepodległość m. in. powstańców styczniowych 1863 r. W okresie 1918 - 1939 obok więźniów kryminalnych odbywali tutaj karę członkowie ruchu komunistycznego działający przeciwko państwu polskiemu. II wojna światowa i okupacja (1939 - 1944) to okres funkcjonowania więzienia hitlerowskiego, przez które przeszło 40 tysięcy osób głównie czlonków Ruchu Oporu. Duża część więzionych zginęła w egzekucjach i obozach śmierci. 22 lipca 1944 r. przed opuszczeniem Lublina hitlerowcy dokonali masowego mordu 300 więźniów zamku. Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1944 r. zorganizowano na zamku polityczne więzienie karno-śledcze, podległe władzom sowieckim a następnie Urzędowi Bezpieczeńśtwa Publicznego. W latach 1944 - 1954 wieżiono tutaj około 35 tysięcy Polaków przeciwstawiających się komunistycznemu zniewoleniu. W murach zamku zamordowano około 1000 więźniów. Po likwidacji więzienia w 1954 r. i przeprowadzeniu prac remontowych zamek przeznaczono na cele kultury. Od 1957 r. jest siedzibą główną Muzeum Lubelskiego.

Źródło: tablica informacyjna obiektu