Miejscowość Inowłódź ma bardzo długą tradycję historyczną. Prawdopodobnie jej powstanie związane jest z formowaniem pierwszego Państwa Piastowskiego. Rozwój osadnictwa wczesnośredniowiecznego generowany był obecnością przeprawy przez rzekę Pilicę, którą wiódł jeden z najważniejszych szlaków handlowych łączących wschód i zachód Europy.
Według najstarszego zachowanego dokumentu z 1145 r. w Inowłodzu istniały dwie wsie, kościół p.w. św. Idziego, targ, karczmy i komora celna. W XII-XIII w. powstał wokół Inowłodza duży zespół gospodarczy składający się m.in. z miejscowości Lubochnia, Rzeczyca, i Sadykierz, stanowiły one własność władców Polski. Można przypuszczać, że już wówczas miejscowość miała funkcje miejskie. Jej rozwój szczególnie zaznaczony został w okresie rządów króla Kazimierza Wielkiego. Inowłódź jest jednym z 19 najważniejszych ośrodków administracyjnych państwa tego władcy w którym wzniesiono mury miejskie i zamek. Pomimo braku bezpośrednich źródeł pisanych jest pewnym, że już w 1344 r. w miejscowości funkcjonował organizm miejski. Twórcą średniowiecznego, ufortyfikowanego miasta był Król Kazimierz Wielki. Miasto otoczone zostało murami i fosą. Przez fosę i rzekę Pilicę do dwóch miejskich bram umieszczonych w wieżach wiodły drewniane mosty. Mury miejskie dodatkowo wzmacniały prostokątne baszty. W obrębie murów znajdował się duży rynek, ratusz, kościół i zabudowa mieszczan. Bezpieczeństwa miasta strzegł, połączony z jego murami zamek. Zamek podobnie jak fortyfikacje miejskie został wzniesiony z miejscowego piaskowca. Otoczony był szeroką, wypełnioną wodą fosą. Obwód obronny powstał na rzucie prostokąta. W obwodzie murów znajdowały się dwie wieże. W narożniku północno-wschodnim wzniesiono wysoką, ośmiokątną wieżę mocno wysuniętą poza obrys muru. W murze południowym usytuowana została nieco niższa wieża wzniesiona na rzucie prostokąta. W ścianie wschodniej zamku znajdowała się brama. Zabudowę wewnętrzną zamku tworzył budynek wzniesiony na planie litery L przylegający do zachodniego i północnego muru obwodowego. Zamek podobnie jak miasto ulegał licznym zmianom architektonicznym. Po raz pierwszy przebudowany został na przełomie XIV i XV w. Dobudowane zostało wtedy dodatkowe skrzydło mieszkalne wzdłuż muru południowego. Drugiej poważnej przebudowy zamku dokonano ok. 1520 r. po dużym pożarze, który w 1518 r. zniszczył zarówno zabudowę miasta jak i zamku. Odbudowany zamek miał już cechy
stylistyki renesansowej. Zlikwidowane zostało północne skrzydło mieszkalne, wzniesione zostało skrzydło wschodnie, wjazd do zamku umieszczony został w wieży południowej. Renesansowa przebudowa zmieniła gotycką warownię w obronną rezydencję starostów. Zamek przebudowywano jeszcze dwukrotnie w II połowie XVI i połowie XVII w. Zakres tych przebudów jest słabo rozpoznany. Wojny szwedzkie z XVII w. i początku XVIII w. spowodowały trwałe zniszczenie zamku. Przeniesiono wówczas rezydencję starostów inowłodzkich do wybudowanego drewnianego dworu. Aż do XX w. zamek pozostawał w ruinie. Prace archeologiczne na zamku podejmowano w latach: 1937, 1949, 1973 - 75, 1977 - 1985. W tym ostatnim etapie badań uczytelniony został pełny rzut zamku i poznano jego dzieje budowlane. Pracami archeologicznymi kierowali J. Augustyniak i W. Stępień. Badania wykopaliskowe, odsłonięcie i ekspozycję zachowanych murów sfinansował Wojewódzki Konserwator Zabytków w Piotrkowie Trybunalskim i Urząd Gminy Inowłódź.
